Mag je werknemers hun rookpauzes afnemen?

Het antwoord van Edith van Schie

Ja, je mag rookpauzes afnemen. Maar dat moet dan wel zorgvuldig gebeuren.

Instructierecht

Een werkgever heeft instructierecht. Dat betekent dat hij vrij is om de werkwijzen, procedures en regels in zijn bedrijf te bepalen, zolang die maar redelijk zijn. Regels over roken en niet-roken binnen een bedrijf vallen ook onder dit instructierecht. Maar daarbij moet de werkgever zich wel houden aan de wet.

Wettelijke verplichting

Een werkgever is op basis van een aantal wetten verplicht om roken op werk- en pauzeplekken te verbieden omdat werknemers recht hebben op een rookvrije werkplek. Dat recht beperkt zich niet tot werkruimtes, maar omvat alle ruimten waar werknemers kunnen komen zoals trappen, hallen, gangen, liften, toiletten, wachtruimten, recreatieruimten, kantines, vergaderzalen, kopieerruimten, magazijnen en dergelijke. Maar ook een bedrijfsauto moet rookvrij zijn, óók als de werknemer die in die auto rijdt zelf rookt. De werkgever moet het rookverbod instellen, aanduiden (bijvoorbeeld door bordjes en stickers te plaatsen) én handhaven. Als een werknemer zich niet aan de regels houdt, dan kan de werkgever daarvoor een boete krijgen. Die variëren van € 600 voor de eerste overtreding tot € 4500 voor de vierde overtreding.

Roken faciliteren

Een werkgever mag zijn medewerkers in de gelegenheid stellen om te roken. Maar alleen in een speciale afgesloten rookruimte mits deze geen overlast veroorzaakt naar omliggende ruimten. Als er geen afgesloten rookruimte binnen het bedrijf is, dan moeten de rokers buiten roken. Dat mag dan alleen in de open lucht, dus – strikt genomen – bijvoorbeeld niet onder een afdakje. Vanaf 2022 moeten alle rookruimtes echter allemaal verdwenen zijn.

Roken verbieden

De werkgever mag rookfaciliteiten bieden, maar dat hoeft hij niet te doen. Een werkgever mag binnen zijn onderneming een algeheel rookverbod uitvaardigen. Bovendien mag hij zijn medewerkers verbieden om rookpauzes te houden. Werknemers zullen zich daar aan moeten houden. Nu heeft de werkgever natuurlijk geen zeggenschap over de vrije tijd van zijn medewerkers, dus roken in een – niet doorbetaalde – pauze buiten het terrein van de werkgever kan niet worden verboden.

Zorgvuldig invoeren van een algemeen rookverbod

Het plompverloren uitvaardigen van een rook(pauze)verbod zal – zeker door de rokers – niet met gejuich worden ontvangen. Door het verbod in het kader van de zorg voor het welzijn en de gezondheid van het personeel te plaatsen en rokers tijd en gelegenheid te geven om met roken te stoppen, wordt de kans van slagen vergroot. Een werkgever kan de rokers bijvoorbeeld een – door de werkgever betaalde en tijdens werktijd te volgen – stopcursus aanbieden onder de mededeling dat bijvoorbeeld over drie maanden binnen het hele bedrijf een rook(pauze)verbod geldt.