Prinsjesdag 2024: wat zijn de highlights voor HR?

Gepubliceerd: 17 september 2024 | door mr. Susan Schaeffer en mr. Edith van Schie

De Miljoenennota 2025 en de Rijksbegroting SZW 2025 bevatten veel plannen die al geïnitieerd zijn door het vorige kabinet. Toch zijn er een paar plannen die opvallen of afwijken.

Zo zet het kabinet in op een aantal thema’s (die eerder ook al genoemd werden in het Regeerprogramma. Voorop staat dat het kabinet de bestaanszekerheid wil vergroten. Ook wil het dat meer mensen meedoen op de arbeidsmarkt. Het kabinet wil arbeidsmigratie terugdringen, maar ook de integratie en maatschappelijke samenhang verbeteren. Gewerkt wordt aan een stelselherziening in de kinderopvang en de ontwikkeling van brede welvaart op het terrein van het ministerie van SZW.

Hervormingsagenda sociale zekerheid, toeslagen en inkomstenbelasting

Om de bestaanszekerheid te vergroten start het kabinet met de hervormingsagenda sociale zekerheid, toeslagen en inkomstenbelasting: de wet- en regelgeving hierover wordt vereenvoudigd. De agenda moet ervoor zorgen dat inkomensondersteuning zekerheid biedt, makkelijk te begrijpen is en dat (meer) werken loont.

De vereenvoudiging wordt gevoed door het programma Vereenvoudiging Inkomensondersteuning voor Mensen (VIM), de stelselherziening van de Kinderopvang, de herziening van de Participatiewet en de vereenvoudiging binnen de WIA. Ieder jaar in juni rapporteert het kabinet in de Vereenvoudigingsagenda sociale zekerheid.

Het kabinet wil het arbeidsongeschiktheidsstelsel toekomstbestendig maken. Daarvoor gaat het aan de slag met de aanbevelingen van OCTAS, de onafhankelijke commissie die het stelsel in het voorjaar onder de loep heeft genomen. Het kabinet komt aan het einde van het jaar met voorstellen voor de uitwerking van de OCTAS-aanbevelingen.

Mismatch sociaal-medische beoordelingen

Daarnaast wordt gewerkt aan het terugdringen van de mismatch tussen de vraag naar en het aanbod van sociaal-medische beoordelingen. Omdat de uitwerking van de OCTAS-aanbevelingen nog op zich kan laten wachten, neemt het kabinet in de tussentijd twee maatregelen. Zo is het belangrijk dat het UWV ook in 2025 de ruimte heeft om sociaal-medische centra in te voeren en stapsgewijs toe te werken naar een nieuwe informatievoorziening. Op 1 juli 2024 is ook de maatregel ‘Praktisch beoordelen’ ingegaan, waarmee extra beoordelingscapaciteit beschikbaar komt.

Participatiewet in balans

Het kabinet zet de herziening van de Participatiewet door. Gemeenten krijgen met het wetsvoorstel ‘Participatiewet in balans’ meer ruimte om mensen in de bijstand te ondersteunen. Het doel is om mensen naar werk of een andere vorm van participatie te begeleiden, bijvoorbeeld door mensen in de bijstand beter te koppelen aan werkgevers. Het kabinet gaat hier met de Tweede Kamer over in gesprek. Ook wordt binnen dit wetsvoorstel gekeken naar mogelijkheden om de omstandigheden van arbeidsongeschikte zelfstandigen te verbeteren.

Versobering compensatie transitievergoeding na 2 jaar ziekte

Sinds 1 april 2020 worden alle werkgevers gecompenseerd voor de transitievergoeding die zij moeten betalen bij ontslag van een twee jaar zieke werknemer. De compensatie is afhankelijk van de hoogte van de bij ontslag betaalde transitievergoeding. Deze compensatieregeling wordt vanaf 1 juli 2026 beperkt tot kleine werkgevers (minder dan 25 werknemers). Werkgevers met 25 of meer werknemers worden vanaf dan niet meer gecompenseerd.

Regeling alleenverdieners

Lastige knelpunten in de samenloop tussen socialezekerheidsregelingen, toeslagen en belastingen wil de regering gaan oplossen. Een recent plan is dat er een tijdelijke regeling komt (2025 t/m 2027) voor een groep alleenverdieners die minder verdient dan het bestaansminimum. Het wetsvoorstel voor dit plan is in juni 2024 naar de Raad van State gestuurd. De komende jaren wordt gewerkt aan een structurele oplossing via het belastingstelsel (de Miljoenennota en Rijksbegroting bevatten geen uitwerking hiervan). Die oplossing moet per 2028 in werking treden.

Pensioen

De komende jaren wordt de transitie gemaakt naar een nieuw pensioenstelsel. De Tweede Kamer wordt minstens tweemaal per jaar geïnformeerd over de voortgang van de pensioentransitie. De Maatwerkregeling duurzame inzetbaarheid en eerder uittreden blijft ook in 2025 van kracht. Met de sociale partners wordt besproken hoe ervoor gezorgd gaat worden dat ‘mensen gezond hun pensioen halen’.

Koopkracht verstevigen

Het kabinet wil een impuls geven aan de koopkracht met een koopkrachtpakket. Er komt een extra belastingschijf in de inkomstenbelasting met een verlaging van het tarief in de eerste schijf. Dit wordt deels gefinancierd door een verlaging van de algemene heffingskorting. Het kabinet wil werken lonender maken door de tariefsverlaging in de inkomstenbelasting en de vereenvoudiging van de huurtoeslag.

Zekerheid over werk: wetsvoorstel zekerheid flex en ‘bandbreedtecontract’

Het kabinet wil meer ‘werkzekerheid’ creëren. Daarvoor gaat het kabinet verder met het hervormen van de arbeidsmarkt. Er komt een wetsvoorstel dat meer werkzekerheid biedt aan flexwerkers. Dit wetsvoorstel vervangt nulurencontracten door een ‘bandbreedtecontract’ met meer rooster- en inkomenszekerheid. De meest onzekere fases van uitzendwerk worden verkort en ‘draaideurconstructies’ van tijdelijke contracten moeten worden voorkomen. Het kabinet zet de plannen voort om het concurrentiebeding te moderniseren (einde van het jaar 2024 indiening wetsvoorstel bij de Tweede Kamer).

Verkenning jeugdloon

Een verkenning wordt gedaan naar de hoogte van het jeugdloon. Onderwijs van jonge werknemers wordt gestimuleerd.

Laag WW-tarief bij overwerk

Het kabinet wil de wendbaarheid van werkgevers vergroten zodat zij kunnen anticiperen op veranderende omstandigheden. Per 1 januari 2025 geldt het lagere WW-tarief bij overwerk voor werknemers met een vast contract van gemiddeld meer dan 30 uur per week. Hierdoor krijgen werkgevers meer mogelijkheden om werknemers met een groot vast contract flexibeler in te zetten tegen de lage WW-premie.

Meer wendbaarheid voor mkb bij re-integratie

Daarnaast wil het kabinet kleine en middelgrote ondernemers meer wendbaarheid geven bij re-integratieverplichtingen. Er moet eerder duidelijkheid komen over het vervangen van een langdurig zieke werknemer. De plannen worden zo snel mogelijk uitgewerkt.

Personeel bij crises

Ook gaat het kabinet verder met het Wetsvoorstel Personeelsbehoud bij Crisis. Bij een crisis buiten het reguliere ondernemersrisico kunnen werkgevers hun werknemers dan tijdelijk herplaatsen binnen hun bedrijf. Of ze kunnen werknemers tijdelijk minder laten werken, en daarbij een loonsubsidie aanvragen. Door deze maatregelen wil het kabinet de bedrijven in staat stellen om makkelijker vaste contracten aan te bieden, maar wel weerbaar te zijn bij crises.

Onderscheid werknemers en zelfstandigen verduidelijken

Er moet duidelijkheid komen over het onderscheid tussen werknemers en zelfstandigen. Met een wetsvoorstel wil het kabinet meer duidelijkheid geven, schrijft het kabinet in de Rijksbegroting SZW 2025. Om schijnzelfstandigheid verder te bestrijden, gaat het kabinet, zoals eerder al bekend werd, per 1 januari 2025 het handhavingsmoratorium op schijnzelfstandigheid van de Belastingdienst opheffen. Ook werkt het kabinet aan een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen.

Vereenvoudiging WW

Het kabinet past de WW aan. Daarvoor worden verschillende varianten uitgewerkt in afstemming met onder andere UWV en de sociale partners.

Veilig en gezond werken

Met de vorig jaar gepubliceerde Arbovisie 2040 wordt gewerkt aan het verlagen van het aantal arbeidsongevallen, zieken en doden door werk. Bekeken wordt hoe werkgevers meer kunnen doen aan preventie. In 2025 wordt de regelgeving rondom asbest gewijzigd, naar aanleiding van de EU-richtlijn asbest, en andere gevaarlijke stoffen. Ook wordt ingezet op de aanpak van psychosociale arbeidsbelasting, zoals burn-outs, en de aanpak van agressie en geweld. Met het actieprogramma seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld is er aandacht voor sociale veiligheid op het werk.

Meedoen op de arbeidsmarkt en krapte

Om de krapte op de arbeidsmarkt te bestrijden zet het kabinet in op beleid langs vijf lijnen: kiezen voor kwaliteit van werk, versterken van de economie, verhogen van de productiviteit, vergroten van duurzame arbeidsmarktparticipatie en verbeteren van de match tussen werkzoekenden en werkgevers.

Meer uren en combinatiebanen

Het kabinet gaat mensen die in deeltijd werken stimuleren om meer te gaan werken, onder meer met het project ‘Meer uren werkt!’. Werkgevers worden ook gestimuleerd om het mogelijk te maken om een werkdag anders in te roosteren en combinatiebanen aan te bieden.

Vereenvoudiging verlofstelsel en mantelzorgverlof

Het kabinet bekijkt (net als zijn voorganger) hoe het verlofstelsel kan worden vereenvoudigd. Het recht op flexibel werken moet meer bekendheid krijgen. Het kort- en langdurend zorgverlof wordt samengevoegd tot het ‘mantelzorgverlof’, als het aan dit kabinet ligt. Aan de SER is daarnaast een advies gevraagd over een toekomstbestendige combinatie van werk en mantelzorg.

SLIM-subsidie

De SLIM-subsidie wordt ingezet voor maatschappelijk cruciale sectoren. Vanuit de resterende STAP-middelen is 73,7 miljoen euro beschikbaar voor een scholingssubsidie binnen de SLIM-regeling. Aan dit budget is in 2024 bij voorjaarsbesluitvorming 38 miljoen euro toegevoegd vanuit de voor loon- en prijsontwikkeling beschikbare middelen. Van het totale budget van 111,7 miljoen euro is 86,7 miljoen bestemd voor de periode 2025-2027.

Eén werkcentrum per regio

Het kabinet zet in op betere matching op de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld door publieke en private dienstverlening op het gebied van werk en scholing via één Werkcentrum per arbeidsmarktregio aan te bieden en sectorale ontwikkelpaden uit te werken. Werkzoekenden, werkenden en werkgevers kunnen daar terecht met vragen over werk, loopbaanontwikkeling, scholing en personeelsvraagstukken.

Werkenden met een arbeidsbeperking

Onderzocht wordt hoe de impact van sociale ontwikkelbedrijven kan worden verbeterd. Het wordt eenvoudiger gemaakt voor mensen om te wisselen tussen uitkering, dagbesteding, beschut werk, banenafspraak en regulier werk. Het kabinet trekt extra geld uit voor het starten van Individuele Plaatsing en Steuntrajecten (IPS) in 2025. Hiermee kunnen ook in 2025 mensen met psychische problemen in de gemeentelijke doelgroep starten met meerjarige ggztrajecten die bijdragen aan het vergroten van hun baankansen.

LKV doelgroep banenafspraak

Daarnaast is het kabinet van plan om het LKV doelgroep banenafspraak te vereenvoudigen per 1 januari 2026. De vereenvoudiging houdt ten eerste in dat werknemers voor dit loonkostenvoordeel geen doelgroepverklaring meer hoeven aan te vragen.

De ingangsdatum van het wetsvoorstel Verbreding Banenafspraak wordt uitgesteld naar 1 januari 2027. Het Wetsvoorstel vereenvoudiging banenafspraak wordt ook uitgesteld, naar 1 januari 2026.

Meer grip op arbeidsmigratie

Het kabinet neemt verschillende maatregelen om meer grip te krijgen op arbeidsmigratie. Er komt bijvoorbeeld een afwegingskader voor de vestiging van nieuwe bedrijven in relatie tot arbeidsmigranten en ruimte. De kennismigrantenregeling wordt aangescherpt. Ook wil het kabinet werkgevers van arbeidsmigranten verantwoordelijk maken voor de overlast en kosten die kunnen ontstaan wanneer arbeidsmigranten ‘geen reguliere huisvesting hebben’. Werkgevers moeten zorgen dat langdurig in Nederland verblijvende arbeidsmigranten de Nederlandse taal leren.

30%-regeling wordt 27%-regeling

De 30%-regeling voor kennismigranten wordt gewijzigd naar een 27%-regeling zonder afbouw in het vrijgestelde forfait. Het selectieve toelatingsbeleid voor arbeidsmigranten uit derde landen blijft in stand. Net als de verplichte tewerkstellingsvergunning voor arbeidsmigranten van buiten de EU.

Aanpak misstanden en toezicht op uitzendbureaus

Het kabinet wil misstanden met arbeidsmigranten aanpakken en maakt daarom de strafbaarstelling van mensenhandel toegankelijker met het wetsvoorstel ‘Wet modernisering en uitbreiding strafbaarstelling mensenhandel’ (beoogde inwerkingtreding: 2025). Hierin wordt geregeld ernstige arbeidsmisstanden via het strafrecht kunnen worden aangepakt als ‘ernstige benadeling’.

Malafide uitzendbureaus worden aangepakt met het wetsvoorstel Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten, dat nu in behandeling is bij de Tweede Kamer.

Integratie en maatschappelijke samenhang bevorderen

Maatschappelijke samenhang en integratie staan ook op de agenda. Het Meerjarenplan Zelfbeschikking 2022-2025 , dat mensen in gesloten gemeenschappen meer zelfbeschikking moet geven, wordt voortgezet. Er komt een meerjarenagenda om racisme en discriminatie te bestrijden, gericht op preventie. Samen met werkgeversorganisaties wordt de ontwikkelagenda ‘Voor een inclusieve arbeidsmarkt’ verder uitgewerkt.

Nieuwkomers en statushouders

Ingezet wordt op het verhogen van de arbeidsparticipatie van nieuwkomers. Het kabinet wil hierbij ondersteuning gaan bieden op het terrein van taal, werk en kennis van de Nederlandse samenleving inclusief normen en waarden. Het actieplan ‘Statushouders aan het werk’ biedt daarbij een bredere aanpak om deze groep aan het werk te krijgen. Onderdeel hiervan is het creëren van startbanen voor statushouders. Ook stimuleert het kabinet de arbeidsparticipatie van mensen met een migratieachtergrond met de werkagenda ‘Verdere integratie op de arbeidsmarkt’. Hierbij worden werkgevers ontzorgd, zodat zij hier niet onnodig veel geld en tijd aan kwijt zijn.

Stelselherziening kinderopvang

Het stelsel van de kinderopvang wordt herzien. Instellingen voor kinderopvang worden voortaan rechtstreeks gefinancierd en de ondersteuning van werkende ouders is niet langer afhankelijk van de hoogte van hun inkomen. Kinderopvang wordt ook goedkoper, als het aan het kabinet ligt. De kinderopvangtoeslag gaat in 2025 omhoog, waarvoor 400 miljoen euro beschikbaar is.