Verlofregelingen rond geboorte vergeleken: Nederland doet het niet zo goed

Gepubliceerd op: 6 september 2022 | door Annet Maasland

Sinds augustus hebben jonge ouders in Nederland elk recht op negen weken deels betaald ouderschapsverlof. Dat komt bovenop de week geboorteverlof voor de partner en het aanvullend geboortververlof of ‘partnerverlof’ van vijf weken. De bedoeling van de nieuwe ouderschapsverlofregeling is dat de ouderschapstaken eerlijker worden verdeeld. De extra twee maanden deels betaald verlof per ouder lijkt dan een flinke stap in de goede richting. Toch liggen andere landen nog steeds mijlenver voor op Nederland, zo blijkt uit een vergelijking van verlofregelingen in de International Law Guides van Brightmine.

Eén groot verlof

Met de twee recente aanvulling wordt de waaier aan verlofregelingen in Nederland er niet overzichtelijker op. De meeste landen kennen wel verschillende verloven voor moeder, partner en ouderschap, maar zo veel als Nederland er telt, is uitzonderlijk. Het aanvullend geboorteverlof is zelfs een unicum in Europa – ook de verplichte loondoorbetaling voor werkgevers van de week geboorteverlof is dat trouwens.

De meest vooruitstrevende landen, zoals in Scandinavië, hebben juist gekapt in het woud aan regelingen. De periode na de geboorte is er in één allesomvattende regeling ondergebracht. Zo kent IJsland slechts één geboorteregeling: 6 maanden betaald vrijaf voor moeder, 6 maanden voor vader en 6 weken onderling te verdelen.

Genereuze regelingen

Van oudsher is Zweden een schoolvoorbeeld als het gaat om genereuze verlofregelingen, waarin de papa’s en mama’s gelijkelijk worden bedeeld. Net als IJsland kent het geen aparte regelingen. Zweedse ouderparen hebben samen 16 maanden ouderschapsverlof onderling te verdelen. Uitzonderlijk is vooral dat het die hele periode gaat om betaald verlof (80% van het salaris). Noorwegen doet daar qua betaling nog een schepje bovenop. Ouders krijgen samen bijna een jaar 100% doorbetaald om voor hun pasgeboren kind te zorgen: per ouder 15 weken en dan nog 19 weken onderling te verdelen. Langer kan ook (59 weken) tegen 80% betaling.

Duitsland

Maar ook buiten Scandinavië zijn er landen die gul omspringen met verlofregelingen. Duitsland bijvoorbeeld doet er weinig voor onder. Als een van de weinige landen kent Duitsland geen partnerverlof. Maar dat hebben vaders er ook niet nodig, want ze kunnen na het zwangerschapsverlof 12 maanden ouderschapsverlof verdelen met de moeder; en als ze daar beiden gebruik van maken, wordt het verlof opgerekt naar 14 maanden. De overheid betaalt die hele periode tweederde van het loon uit.

Als het gaat om gelijke verdeling doet ook Finland het niet slecht: daar is bij wet geregeld dat werkende ouders evenveel (164 dagen) verlof krijgen na de geboorte van een kind. Minpuntje is dat niet iedereen zich die luxe kan permitteren. De maandelijkse uitkering is namelijk erg karig (€341 per maand) en of verlofregelingen te realiseren is, hangt dus erg af van de werkgever of de collectieve afspraken die er tussen werkgevers zijn gemaakt.

Verenigde Staten

Tot zover enkele landen die het spikspan voor elkaar hebben. Kijken we naar de andere uitersten, dan springt de Verenigde Staten in het oog. Werknemers die een kind krijgen, moeten flink sparen om met verlof te kunnen. Ze hebben namelijk recht op zo goed als niets. Alleen dit: beide ouders mogen 12 weken onbetaald zwangerschapsverlof nemen, met recht op terugkeer naar het werk. Je loon deels doorbetaald krijgen tijdens de kraamperiode geldt als een ‘benefit’, en of je die krijgt verschilt per staat en per werkgever. Een handjevol staten (waaronder New York en Californië) en een klein deel van de werkgevers biedt een regeling aan. Volgens het US Bureau of Labor Statistics heeft 23% van de Amerikaanse werknemers toegang tot betaalde verlofregelingen.

Verenigd Koninkrijk, Spanje en Ierland

Landen met elkaar vergelijken is soms lastig. Zo valt de vergelijking met het VK niet helemaal eerlijk uit als je puur kijkt naar ouderschapsverlof. Dat bestaat daar namelijk niet – of beter gezegd, het gaat er anders. Het Engelse zwangerschapsverlof duurt maar liefst 52 weken. De partner krijgt 2 weken en deelt voor de rest mee in het zwangerschapsverlof van de moeder. Van de 52 weken zijn er 39 betaald. Hoewel betaald … de eerste 6 weken krijgt moeder 90% van het salaris, daarna zakt de uitkering naar €183 per week.

Spanje kent een mooi partnerverlof, precies even veel als de moeder (16 weken 100% doorbetaald). Maar daar is dan ook alles mee gezegd. Ouders mogen er weliswaar drie jaar tussenuit om voor hun kroost te zorgen, maar dat moeten ze helemaal zelf financieren. En er schuilt nóg een addertje onder het gras: na één jaar onbetaald verlof verliest de werknemer het recht op terugkeer in de baan.

Ook Ierse ouders zijn karig bedeeld. Het zwangerschapsverlof duurt er weliswaar uitzonderlijk lang (26 weken), maar de moeder heeft slechts recht op €250 per week en is voor de rest afhankelijk van wat de werkgever wil bijdragen. De 7 weken ouderschapsverlof die daar aangeplakt mogen worden zijn tegen dezelfde vergoeding. Ouders hebben daarna nog eens recht op een half jaar ouderschapsverlof, maar dat is onbetaald.

Andere landen:

Frankrijk

• Zwangerschapsverlof: 26 weken (max. €89 per dag)
• Partnerverlof: 25 dagen (max. €89 per dag)
• Ouderschapsverlof: 2x 1 jaar tot kind 3 jaar (onbetaald)

Italië

• Zwangerschapsverlof: 5 mnd (80%)
• Partnerverlof: 10 dagen (uitkering 80%)
• Ouderschapsverlof: 6 mnd, tot kind 12 jaar (uitkering 30%)

België

• Zwangerschapsverlof: 14 weken (82% 1e mnd, daarna 75%)
• Partnerverlof: 15 dagen (82%), vanaf 2023 20 dagen
• Ouderschapsverlof: 4 maanden (€903 p/maand), opsplitsbaar in parttime, tot kind 12 jaar

Denemarken

• Zwangerschapsverlof: 18 weken (werkgever/uitkering max. €600 euro p/week)
• Partnerverlof: 2 weken (uitkering max €600)
• Ouderschapsverlof: 32 weken per ouderpaar (uitkering max €600) + 14 weken onbetaald, tot kind 9 jaar

Polen

• Zwangerschapsverlof: 20 weken (100%)
• Ouderschapsverlof: 32 weken (60%) + 36 mnd (onbetaald) per ouderpaar, tot kind 6 jaar

Wat Europees is geregeld

• Werknemers (mannen en vrouwen) hebben recht op ouderschapsverlof na de geboorte of adoptie van een kind, ongeacht hun soort contract (parttime, fulltime e.d.)
• Het is verboden iemand te ontslaan of slechter te behandelen omdat deze ouderschapsverlof heeft aangevraagd.
• De ouders hebben elk recht op minimaal 4 maanden ouderschapsverlof.
• De werknemer heeft na terugkeer van het ouderschapsverlof recht op dezelfde functie. Als dat niet mogelijk is, dan moet de werknemer een vergelijkbare baan aangeboden krijgen die past bij het arbeidscontract.
• Als een werknemer na afloop van het ouderschapsverlof zijn of haar werkuren wil veranderen, is de werkgever verplicht dit serieus in overweging te nemen. Als deze het verzoek weigert in te willigen, moet hij dat voldoende kunnen onderbouwen.