Mag je werknemers verplichten om ander werk te doen in coronatijden?

Gepubliceerd: 11 januari 2021 | door mr. Edith van Schie

(Corona)crisis: hoge kosten voor werkgevers

Mag je werknemers verplichten ander werk te doen in de coronacrisis? Aan het einde van een dramatisch jaar voor de horeca en een groot deel van de middenstand raken de coronamaatregelen juist deze branches weer extra hard. De horeca is alweer een hele tijd dicht en ook in de drukste tijd van het jaar waren alle ‘niet essentiële winkels” gesloten. Hoewel de overheid veel doet om ondernemers die door de coronamaatregelen in crisis verkeren financieel te ondersteunen, redden de meeste bedrijven het daar natuurlijk niet mee. Sowieso wordt maximaal 80% van de loonsom, gerelateerd aan het omzetverlies, aan de ondernemers vergoed. Dat laat dus altijd minimaal 20% voor rekening van de ondernemer. Dat niet alleen, veel van de kosten lopen natuurlijk wel gewoon door; voorraadkosten, huurkosten, gas, licht, water, verzekeringen. En dan moeten de accountant, het pr-bureau en de salarisadministrateur ook nog betaald worden. En dan heeft de ondernemer zelf nog geen eurocent inkomen.

Inventief omgaan met de situatie

In een ultieme poging om het hoofd boven water te houden bedenken horeca ondernemers, winkeliers en andere bedrijven die door de coronamaatregelen zwaar worden getroffen, allerhande verdienmogelijkheden. Veel ondernemers zijn inventief en creatief. Van thuisbezorgen tot take away’s en drive thru’s. Alles wordt uit de kast gehaald om de zaak draaiende te houden. Het overgrote deel van de werknemers draagt daar heel graag zijn steentje aan bij. Sterker nog, veel werknemers komen zelf met goede ideeën en bieden van alles aan om hun werkgever te helpen.

Weigeraars van ander werk

Maar er zijn ook werknemers die weigeren om vanuit de gesloten winkel pakjes rond te brengen in de regio. Argumenten als “dat staat niet in mijn functieomschrijving”, “ik ben geen pakketbezorger” en een simpel “ik ga dat niet doen” passeren de revue. Uiteraard moeten de verzoeken van de werkgevers redelijk zijn. Als een werkgever zijn werknemer vraagt om een pakketje van 10 kilo lopend naar een klant te brengen die 8 kilometer verderop woont, dan mag een werknemer dat natuurlijk weigeren. Dat verzoek is niet redelijk. Maar als de verzoeken redelijk zijn, dan mag een werknemer dat zijn werkgever in nood niet weigeren. Moreel gezien niet, maar ook arbeidsrechtelijk niet.

Instructierecht van de werkgever

Een werkgever mag van zijn werknemer vragen om tijdelijk andere werkzaamheden te verrichten op basis van zijn instructierecht als dat werk lijkt op het werk dat de werknemer normaliter doet. De werkgever kan zich in dat geval beroepen op zijn instructierecht. Op basis hiervan mag een werkgever werknemers aanwijzingen geven over de uitvoering van het werk. Als het gaat om een meer ingrijpende en/of langdurige wijziging van de werkzaamheden of van de functie van de werknemer, dan is het lastiger om dit op grond van het instructierecht voor elkaar te krijgen. De wezenlijke werkzaamheden en de functie-inhoud worden namelijk meestal gezien als arbeidsvoorwaarden en die kun je niet langdurig wijzigen met een beroep op het instructierecht. Het goed werknemerschap kan in dat geval wel uitkomst bieden.

De ingang van lockdown 2.0, het vaccin en aanpassingen in NOW zorgen opnieuw voor veranderingen in het werkveld. In onze XL whitepaper “Nieuwe lockdown & het vaccin: vragen die HR kan verwachten” geven we antwoord op belangrijke HR-vragen.

Goed werknemerschap

In het arbeidsrecht staat in art. 7:611 BW dat een werkgever zich als goed werkgever dient te gedragen én dat een werknemer zich als goed werknemer dient te gedragen. Op basis van het beginsel van goed werknemerschap moeten werknemers instemmen met redelijke voorstellen van de werkgever. Om te beoordelen of een werknemer een opdracht om andere werkzaamheden te verrichten al dan niet mag weigeren, wordt enerzijds gekeken of de werkgever goede redenen heeft om de opdracht te geven. Is het uitvoeren van de opdracht als gevolg van de coronamaatregelen noodzakelijk voor de voortzetting van de bedrijfsvoering of zelfs voor het voortbestaan van de onderneming, dan lijkt dat het geval, mits de opdracht, gegeven de omstandigheden, redelijk is. Anderzijds wordt gekeken of het door de werkgever gedane voorstel redelijk is en of de werknemer in alle redelijkheid en gezien alle omstandigheden van het geval de opdracht al dan niet mag weigeren. Als de reguliere werkzaamheden door de coronacrisis zijn weggevallen en de werkzaamheden dicht bij het oorspronkelijke werk liggen, dan is eerder sprake van een redelijk voorstel van de werkgever. Maar ook de belangen van de werknemer worden meegewogen.